تسنیم

ترجمه‌ی سوره قدر: ما این قرآن عظیم الشان را (که رحمت واسع و حکمت جامع است) در شب قدر نازل کردیم و چه تو را به عظمت این شب قدر آگاه تواند کرد، شب قدر (به مقام و مرتبه) از هزار ماه بهتر و بالاتر است در این شب فرشتگان و روح (جبرئیل) به اذن خدا (بر مقام ولایت نبى و امام عصر (عج) از هر فرمان (و دستور الهى و سرنوشت مقدرات خلق را) نازل مى‌گردانند، این شب، رحمت و سلامت و تهنیت است تا صبحگاه. (شهود) ((شب قدر)) یا ((لیلة القدر)) مشهورترین نام این شب است. مفسران درباره این‌که چرا این شب را ((شب قدر)) گفته‌اند و ((قدر)) به چه معناست، سه معنا را انتخاب کرده‌اند:

1- قدر = شرف و منزلت

((مرحوم طبرسى)) گوید: ((از آن رو به این شب، قدر گفته‌اند که داراى شرف و پایه‌اى بلند و شانى عظیم است. مثل اینکه گویند: مرد داراى قدر; یعنى داراى شرف و منزلت. چنان‌چه قرآن مى‌فرماید: ((و ما قدروا الله حق قدره))، یعنى عظمت و شان خدا را آن‌گونه که باید به جا نیاوردند. ((ابوبکر وراق)) گوید: ((لان من لم یکن ذا قدر اذا احیاها صار ذاقدر)); آن شب را، قدر نامیدند، از این رو که انسان‌ها با زنده داشتن آن به قدر و منزلت مى‌رسند. دیگران نیز گفته‌اند: شب قدر است، زیرا کارهاى خدایى را در آن شب پاداشى بزرگ و گران سنگ است. گروهى دیگر نیز گفته‌اند: شب قدر است، چون کتابى گران‌بها بر پیامبرى بلند مرتبه و گرامى، براى امتى بلند پایه با دستان فرشته‌اى گران‌قدر نازل شده است.‌ در قدر و منزلت شب قدر همین بس که سوره مبارکه (قدر) در شان آن نازل شده است.

2- قدر = تنگی و ضیق

یکى از معانى (قدر) ضیق و تنگى است. این شب را از آن رو (قدر) گفته‌اند که زمین به واسطه‌ی کثرت فرود فرشتگان در آن شب، تنگ مى‌شود. زمین در این شب، سرشار از فرشتگانى است که تا سپیده دم، هم‌صدا با زمینیان به احیاى آن شب مى‌پردازند و به وظایف خویش مى‌رسند. در این زمینه قرآن کریم مى فرماید: (تنزل الملائکه و الروح فیها باذن ربهم من کل امر).

3- قدر = تقدیر و اندازه‌گیرى

بسیارى از دانشمندان این معنا را پذیرفته‌اند; چون در این شب، همه چیز اندازه‌گیرى مى‌شود، به آن شب قدر گفته مى‌شود. از جمله مقدرات این شب، سرنوشت افراد، جامعه، حوادث و پیش آمدها مانند جنگ، زلزله، پیروزى، شکست، سعادت و شقاوت و...است. در این شب، سرنوشت افراد و جوامع و هر آن‌چه با سرنوشت انسان‌ها ارتباط دارد، بر اساس حکمت و مصلحت رقم مى‌خورد. (در او تقدیر و تفصیل کنند; هر کار که مشحون به حکمت است، نقص را بر او راه نبود و هر چه در آن سال خواهد بود  از آجال و اقسام، در این شب تقدیر کنند). از حضرت امام رضا (ع)، روایت شده است که: (...یقدر فیها ما یکون فى السنه من خیر او شر اومضره او منفعه او رزق او اجل و لذلک سمیت لیلة القدر) این شب را لیلة القدر نامیده‌اند، چون آن‌چه مربوط به سال است، از قبیل خوبى، بدى، زیان، سود، روزى (معیشت) و مرگ و ولادت در آن شب اندازه گیرى مى‌شود. امام صادق(ع)، خطاب به (ابوبصیر) فرمودند: (یا ابا محمد، یکتب وفد الحاجه فى لیلة القدر و المنایا والبلایا و الارزاق و ما یکون الى مثلها فى قابل فاطلبها فى احدى وثلاث); اى ابو محمد، در شب قدر حاجیان مشخص شده و پیشامدها و مرگ‌ها و روزی‌ها و آن‌چه مربوط به آن سال است تا سال آینده (شب قدر دیگر) رقم مى‌خورد; پس آن را در شب بیست و یکم و بیست سوم ماه جستجو کن البته این‌که خداوند بر پایه‌ی حکمت و مصلحت، تقدیر امور مى‌فرماید، به شایستگى و ظرفیت و حال افراد و جوامع بستگى دارد.

قدر، باران رحمتى است که در جویبار هر فرد و هر جمع به اندازه او جارى است. شخصیت افراد به گونه‌اى شکل گرفته که بعضى از آنان توان پذیرش جریان رودى وسیع از رحمت و برکت قدر را دارند و برخى دیگر، زمینه کمترى براى جذب رحمت و عنایت دارند; برخى، هیچ گونه آمادگى ندارند تا آن‌جا که زمینه وجودشان چون سنگى سخت و نفوذ ناپذیر است. حقیقت شب قدر از نوع حقایق قرآنى است و همان‌طور که قرآن شفا و درمان است، شب قدر نیز این‌گونه است: (و ننزل من القرآن ما هو شفا و رحمه للمومنین و لا یزید الظالمین الا خسارا).